Διαχείριση χοιρομητέρας και χοιριδίων: από τη γέννα, στον απογαλακτισμό

Οι πρώτες μέρες των νεογέννητων χοιριδίων είναι οι σημαντικότερες της ζωής τους και οι δυσκολότερες από πλευράς διαχείρισης. Οι ενέργειες μας θα καθορίσουν την επιτυχία του απογαλακτισμού, αλλά και των επόμενων σταδίων πάχυνσης των χοιριδίων μας.
 
Δύο είναι οι συνήθεις τρόποι πάχυνσης οικόσιτων χοιρινών: έχοντας χοιρομητέρες που γεννάνε μικρά ή αγοράζοντας απευθείας μικρά από κάποιον χοιροτρόφο. Στο άρθρο αυτό, θα αναφέρουμε μερικές σωστές πρακτικές και συμβουλές, για την φροντίδα της χοιρομητέρας και των νεογέννητων χοιριδίων.

Έγκυες Χοιρομητέρες
Αρχικά θα πρέπει να διαμορφώσουμε το χώρο μας σωστά, ώστε να μας εξυπηρετεί στις διάφορες εργασίες μας. Οι έγκυες χοιρομητέρες θα πρέπει να είναι σε ξεχωριστό χώρο από τα υπόλοιπα ζώα και αυτές που περιμένουμε να γεννήσουν σύντομα, καλό είναι να μεταφέρονται στο χώρο που θα γεννήσουν, περίπου 5 μέρες πριν την αναμενόμενη ημερομηνία γέννας. Ειδικά αυτές που θα γεννήσουν για πρώτη φορά, τις βοηθάει πολύ η εξοικείωση με το χώρο της γέννας. Ο χώρος πρέπει να είναι καθαρός, απολυμασμένος και στεγνός. Ένα μήνα πριν την αναμενόμενη γέννα, προτείνεται να γίνει αποπαρασιτισμός της χοιρομητέρας, που εξασφαλίζει υγεία και καλύτερες αποδόσεις.
Ενδείκνυται να είστε παρόν κατά τις γέννες, ώστε να επεμβαίνετε αν χρειαστεί: αρχικά στο να βοηθήσετε τη χοιρομητέρα να είναι ήρεμη και να μην ποδοπατήσει κάποιο νεογέννητο και έπειτα για να βοηθήσετε τα χοιρίδια που δεν μπόρεσαν να κόψουν τον ομφάλιο λώρο ή πνίγονται από αμνιακά υγρά.
Όσον αφορά τη διατροφή, εφόσον αγοράζετε έτοιμες πλήρεις ζωοτροφές, όπως αυτές που παράγει η Ένωση Αγροτών Σερρών, η χρήση της κατάλληλης ζωοτροφής για το στάδιο που βρίσκεται το ζώο σας, εξασφαλίζει και το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Αν φτιάχνετε μόνοι σας τη ζωοτροφή για τις χοιρομητέρες, προσοχή πρέπει να δοθεί στο περιεχόμενο σε κυτταρίνες (ολικές ινώδεις ουσίες), που πρέπει να είναι υψηλό (5-6%), γιατί αποτρέπει την εμφάνιση δυσκοιλιότητας. Αυξήστε σταδιακά την παρεχόμενη ζωοτροφή στη χοιρομητέρα μετά τη γέννα, για να μην φάει απότομα υπερβολική ποσότητα και παρουσιάσει διάρροιες.
Το σημαντικότερο: φρέσκο, καθαρό νερό, να είναι συνεχώς διαθέσιμο στα ζώα.

Νεογέννητα χοιρίδια
Τα νεογέννητα χοιρίδια είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα τις πρώτες δύο εβδομάδες της ζωής τους. Οι περισσότερες απώλειες χοιριδίων, σημειώνονται τις πρώτες τέσσερις μέρες. Ο χώρος που βρίσκονται θα πρέπει να είναι μακρυά από τα υπόλοιπα ζώα (αν υπάρχουν), να είναι καθαρός, χωρίς υγρασία και με ικανοποιητική θερμοκρασία. Τα χοιρίδια θέλουν θερμοκρασία περιβάλλοντος γύρω στους 28 βαθμούς Κελσίου, ενώ η χοιρομητέρα θέλει γύρω στους 18 βαθμούς. Σε περίπτωση υψηλότερων θερμοκρασιών η χοιρομητέρα θα φάει λιγότερο, θα χάσει βάρος και θα παράγει λιγότερο γάλα για τα χοιρίδια.
Το πρωτόγαλα (κολάστρα) της χοιρομητέρας, περιέχει απαραίτητα αντισώματα για τα νεαρά χοιρίδια. Όσο νωρίτερα φάνε ικανοποιητική ποσότητα πρωτογάλακτος, τόσο καλύτερα, καθώς όσο περνάνε οι μέρες, μειώνεται η περιεκτικότητα του πρωτογάλακτος σε αντισώματα. Χρειάζεται έλεγχος από τον εκτροφέα, ώστε όλα τα χοιρίδια να τραφούν με ποσότητα πρωτογάλακτος. Εφόσον κάποια χοιρίδια δυσκολεύονται να τραφούν, λόγω αδυναμίας, ανταγωνισμού με δυνατότερα χοιρίδια της τοκετοομάδας ή έλλειψη θηλών (περισσότερα χοιρίδια από ότι ο αριθμός των θηλών της μητέρας), καλό είναι να φροντίσουμε για αυτά, είτε με ελεγχόμενο θηλασμό (βάζουμε να τραφούν μόνα τους με τη χοιρομητέρα, αποσύροντας τα υπόλοιπα χοιρίδια), είτε βάζοντας με κάποια άλλη χοιρομητέρα (εφόσον υπάρχει διαθέσιμη), είτε τέλος, δίνοντας υποκατάστατα πρωτογάλακτος (από γάλα αγελάδας ή κάποιο εμπορικό σκεύασμα).
Παράγοντες που στρεσάρουν τα χοιρίδια (υγρασία, κρύο, έλλειψη χώρου, κ.ά.), μπορούν να προκαλέσουν δαγκώματα μεταξύ των μικρών. Απομακρύνετε τα τραυματισμένα χοιρίδια και φροντίστε τις πληγές τους.
Ορισμένοι χειρισμοί των νεαρών χοιριδίων, όπως ευνουχισμός αρσενικών (βελτίωση της οσμής του κρέατος), προληπτικό κόψιμο της ουράς (αποφυγή δαγκωμάτων, βέβαια υπάρχουν περιορισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτό) και διάφορα άλλα μέτρα, είναι προτιμότερο να γίνονται τις πρώτες δύο εβδομάδες της ζωής τους.
Τα χοιρίδια απογαλακτίζονται στις 4 με 5 βδομάδες από τη γέννα. Τα μεταφέρουμε στο νέο χώρο τους, τους παρέχουμε νερό και τροφή, συνεχίζοντας με τα επόμενα στάδια της πάχυνσης. 

Πεταλάς Αλέξανδρος,
Γεωπόνος,
Προϊστάμενος Εργ. Ζωοτροφών